In de Atacamawoestijn in Chili zitten onderzoekers achter telescopen naar de lucht te kijken. Ze hopen leven op andere planeten te ontdekken en donkere energie te bestuderen. Dat laatste is al eeuwenlang een mysterieus gegeven, een hypothetische vorm van kosmische energie die de uitdijing van het universum versnelt, alsof ze negatieve zwaartekracht uitoefent.
In dezelfde woestijn in Chili, een eindje verderop, is er een andere telescoop die hetzelfde hoopt te doen. De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) bouwt er zijn Extremely Large Telescope (ELT), die het in een haalbaarheidsonderzoek haalde van de Overwhelmingly Large Telescope (OWL), maar toch beter zou zijn dan de bestaande Very Large Telescope (VLT). Wie het eerst met zijn grote, grotere of grootste telescoop buitenaards leven ontdekt, krijgt ongetwijfeld een Nobelprijs.
Terwijl de namen van de telescopen me eerder aan een veelbelovende Monty Python-sketch doen denken, stuur ik het nieuws naar een vriend. We volgen alle ruimtenieuws op de voet, ook al begrijp ik er vaak niks van. Hij stuurt al zuchtend een spraakbericht terug.
Een paar maanden eerder legden we samen de laatste hand aan een podcast over het klimaat. We maakten vijf afleveringen in opdracht van een groot bedrijf dat kritisch wilde kijken naar zijn eigen rol in de transitie die nu voor ieders deur staat. Het bedrijf vroeg een persoonlijke insteek – wij zijn geen journalisten, maar kunstenaars – en een eerlijke, open blik. Maar we botsten telkens op gevoelige thema’s.
Na negen maanden werken kregen we te horen dat de reeks – die volledig klaar is – niet naar buiten mag komen. Ze kiezen ervoor om de boot af te houden. Wegens een gebrek aan durf, of de vrees voor lange politieke tenen. Vijf afleveringen, klaar voor de eindmix, maar recht in de vuilnisbak. Of in onze digitale schuif, die we enkel opentrekken voor vrienden die plechtig beloven alles voor zich te houden. We ontdekten nochtans geen schandalen of grote geheimen, maar stelden vooral vragen bij wie nu welke rol moet spelen. Wij keken met onze eigen kleine telescoop wat scherper naar wat er gebeurt en wat er moet gebeuren.
‘Waarom lijken we alle hoop op andere planeten te vestigen? Vrijwaart ons dat van inspanningen om het hier beter te maken?’ Ik speel het spraakbericht twee keer af en stuur een emoji terug, waarvan ik hoop dat die radeloosheid en teleurstelling, maar ook fascinatie en appreciatie voor het onderzoek impliceert. Wij denken hetzelfde. Ruimteresearch en klimaatdoelstellingen kunnen naast elkaar bestaan, maar de focus op een mogelijke planeet B of een ontsnappingsroute lijkt de laatste jaren almaar groter. We hebben het klimaat op onze aarde onherroepelijk veranderd, de opwarming verzekerd, en in plaats van het op te lossen, zoeken we nu de snelste weg naar buiten. We wijzen de sterkste klimaatvoorvechters het liefst op hun eigen inconsistente gedrag, zodat we maar niet naar hun boodschap moeten luisteren. Maar het is tijd om alle schuiven open te trekken, de donkere energie ook hier te bestuderen, en onze telescopen bij te stellen zodat we ver, maar ook iets dichter bij huis kunnen kijken.
#3 Column 'De Mening' - De Standaard Avond (2/11/2021 tot 5/11/2021)